Tổng quan Non-Fungible Token (NFT)
NFT (Non-Fungible Token) là một loại tiền mã hóa độc nhất, không thể thay thế bởi một NFT khác. Những câu chuyện về NFTs thường đề cập đến một xu hướng rộng hơn, tương tự như DeFi, thuật ngữ NFTs cũng có hệ sinh thái của riêng nó.
Các NFTs sử dụng nhiều nguyên tắc tài chính tương tự như DeFi, vì vậy nó có stack up khá giống nhau nhưng NFTs tập trung vào người dùng hơn.
Layer 1: Các layer-1
Cho đến nay, bối cảnh NFT đã bị thống trị bởi Ethereum, Flow và ở mức độ thấp hơn là Wax. Có khả năng là hầu hết các ứng dụng NFT sẽ cần phải chuyển đổi từ mainnet Ethereum sang giải pháp layer-2 hoặc sidechain trong khi dựa vào Ethereum để làm settlement layer (blockchain và tài sản gốc của nó). Ngoại lệ của quy tắc có thể dành cho các tác phẩm nghệ thuật kỹ thuật số cao cấp hoặc các bộ sưu tập blue-chip yêu cầu khả năng chống kiểm duyệt mạnh mẽ hơn.
Các layer cơ sở khác (các layer-1), giống như Solana đang tích cực xây dựng cơ sở hạ tầng NFT của họ – Metaplex, cho phép các cá nhân thiết lập NFT của riêng họ và phát hành bộ sưu tập NFT với mức phân chia tiền bản quyền có thể tùy chỉnh.
Layer 2: Các layer-2 và Sidechain
Các ứng dụng lấy người dùng làm trọng tâm của NFTs như: trò chơi, thể thao, thế giới ảo, tài sản tiện ích,…đã trải qua sự hỗn loạn trên Ethereum.
Sau khi xây dựng CryptoKitties và CheeseWizards, Dapper Labs đưa ra quyết định: Ethereum sẽ không cung cấp được khả năng mở rộng mạnh mẽ mà gaming studio yêu cầu và ông đã chọn xây dựng Flow. Tương tự, các dự án như Sorare, mặc dù đã xác định chính xác vị trí của khả năng mở rộng và được xây dựng trên các sidechains như Loom. Nhưng họ cũng phải nỗ lực rất nhiều để đạt được quy mô NFT như họ mong muốn trên mainnet Ethereum. Axie Infinity không muốn phụ thuộc vào một bên thứ ba khác nên đã xây dựng sidechain của riêng họ – Ronin. Cho đến nay, Ronin đã xử lí rất hiệu quả việc giảm phí gas và xóa bỏ các rào cản gia nhập đối với người chơi mới.
Là một Ethereum hybrid layer-2, lợi thế lớn nhất của Polygon cho đến nay là khả năng tương thích với Ethereum. Việc Polygon sử dụng token của mình để khuyến khích bắc cầu vào mainnet của chính nó đã vô cùng hiệu quả. Polygon đang tăng gấp đôi số NFT với một quỹ mới trị giá 100 triệu USD cho các trò chơi và dự án NFT.
Các nhà phát triển của Gods Unchained, Immutable Labs đã ra mắt phiên bản Alpha của giải pháp mở rộng Ethereum layer-2, ImmutableX. Layer-2 được xây dựng bằng cách sử dụng ZK-rollups do StarkWare cung cấp. Team Immutable tuyên bố: giải pháp mở rộng quy mô dựa trên ZK-rollup của StarkWare sẽ tốt hơn cho các ứng dụng dựa trên NFT hơn là các giải pháp thay thế. Tìm hiểu thêm về việc mở rộng quy mô của Ethereum tại đây.
Trong khi các cuộc chiến smart contract (hợp đồng thông minh) có các blockchains đấu tranh cho ứng dụng DeFi, thì trận đấu giữa các layer-2 sắp tới sẽ được tiến hành vì quyền tối cao của NFT.
Layer 3: Storage (lưu trữ)
Layer-1 của blockchain thường bị giới hạn về số lượng dung lượng lưu trữ trên chuỗi. Bởi vì không phải tất cả các NFT và hình ảnh hoặc trang web mà chúng tham chiếu đều được lưu trữ ở cấp độ layer-1 hoặc layer-2, các NFT yêu cầu một giải pháp lưu trữ khác. Arweave cung cấp bộ nhớ vĩnh viễn cho NFT trong khi Filecion hoặc Sia cũng có thể cung cấp bộ nhớ thời gian thực rẻ hơn.
Các cá nhân có thể sử dụng các dịch vụ như Filebase hoặc Pinata cung cấp giao diện và các dịch vụ mong muốn của doanh nghiệp như S3 Compatible Object Storage và các thỏa thuận mức độ dịch vụ (SLAs) cho các công ty muốn sử dụng IPFS hoặc các layer lưu trữ khác nhưng kèm các thỏa thuận chính thức và pháp lý.
Layer 4: Thị trường dọc / Các ứng dụng
Trong khi các NFT được tạo và giao dịch ở layer-1 hoặc layer-2 thì layer ứng dụng là một giao diện tiềm năng cho việc phát hành các token này. Các thế giới ảo như Decentraland và Cryptovoxels đã phát triển theo thời gian.
Các ứng dụng khác như Fantasy Sport đã trải qua nhiều sự suy đoán, nhưng nó vẫn tiếp tục chào đón thêm người dùng mới. Các ứng dụng NFT thể thao vô cùng thành công và đã tạo ra hơn 800 triệu USD doanh số bán hàng thứ cấp, thậm chí có thể hơn 1 tỷ USD khi tính gộp với doanh số bán hàng chính.
Mặc dù các thể loại game dựa trên blockchain vẫn đang là một xu hướng vẫn chưa hoàn toàn bùng nổ – một phần do các vấn đề về khả năng mở rộng, nhưng nó vẫn tiếp tục phát triển với một số bản phát hành sắp tới như: Illuvium, EmberSword, Aurory,…
Hơn nữa, Uniswap V3 là ứng dụng tài chính đầu tiên sử dụng hiệu quả NFT. Giao thức V3 của Uniswap yêu cầu quản lý tích cực thanh khoản – LP chọn phạm vi trong thị trường tài sản của phạm vi giá tùy chỉnh – tạo đường cong giá riêng lẻ được biểu thị dưới dạng NFT trong quá trình này. Mỗi NFT xuất hiện dưới dạng tác phẩm nghệ thuật được tạo trên chuỗi duy nhất dựa trên các thuộc tính của vị trí của bạn.
Ngoài ra, các giao thức DeFi như Synthetix đã chọn sử dụng NFT làm thành viên của Hội đồng Spartan để điều chỉnh giao thức Synthetix. Mỗi NFT của Hội đồng Spartan (SC-NFT) đều là duy nhất. Nó được thu hồi từ các thành viên cũ và cấp cho các thành viên mới được bầu vào hội đồng.
Các giao thức phát hành cung cấp việc tạo ra các NFT độc đáo của riêng họ (ví dụ: token SuperRare hoặc zNFTs của Zora) có thể phù hợp với lớp ứng dụng, lợi ích chính từ thị trường đến từ thanh khoản của chúng. Đó là lý do tại sao các giao thức đó được đặt vào lớp tài chính hóa.
Việc phát hành NFT bao gồm:
- Các blockchains layer-1 hoặc layer-2 và các giải pháp mở rộng
- Các giao thức phát hành nhãn trắng (ví dụ: Ẩn danh được sử dụng cho Veefriends)
- Các giao thức Marketplace (ví dụ: Rarible)
- Các ứng dụng riêng lẻ (Sandbox, Uniswap,…)
- Giao diện front end (ví dụ: Zapper)
Cuối cùng, các nền tảng sẽ phải dựa vào đề xuất tiện ích duy nhất mà họ có thể cung cấp cho người dùng của mình. Thế giới ảo có thể cấp phép cho nội dung trong khi card Top Shot sẽ được sử dụng trong trò chơi Hardcourt của NBA Top Shot.
Layer 5: Ứng dụng thứ cấp
Khả năng tương thích đảm bảo rằng các nhà phát triển khác có thể xây dựng các ứng dụng và giao thức hiện có.
Decentraland và các thế giới ảo khác chắc chắn sẽ có nhiều ứng dụng khác nhau trong hệ sinh thái của chúng như casino online, Decentral Games. Ngoài ra, Sorare đã hợp tác với Ubisoft, công ty đang phát triển giải đấu giả tưởng của riêng mình – One Shot League – sử dụng các card Sorare hiện có.
Khả năng kết hợp của layer này có nghĩa là các ứng dụng hoặc giao thức tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển ứng dụng của bên thứ ba sẽ có cơ hội thu được nhiều giá trị hơn.
Layer 6: Tài chính hóa NFT
Tương tự như các tài sản trong DeFi, NFT yêu cầu các nguyên tắc tương tự như cho vay, thanh khoản và quản lý tài sản. Ngoài ra, trong khi đề xuất giá trị của NFT nằm trong tính độc nhất của chúng, thì khả năng thay thế rất quan trọng để tăng thanh khoản và tài chính hóa NFT. Các dự án tập trung vào việc tài chính hóa NFT vẫn đang cố gắng làm cho các NFT trở nên có thể thay thế được (và có thanh khoản).
Hầu hết các giao thức có mục đích tăng thanh khoản của NFT thực hiện bằng cách tạo ra các pool thanh khoản, các cá nhân có thể gửi các NFT tương tự hoặc chia nhỏ các NFT riêng lẻ để khuyến khích đầu cơ nhiều hơn.
1. NFT Fractionalization
- Fractional – Nhà sưu tập tạo các mảnh (phân số) của NFT thành các token có thể thay thế được để được kết hợp cho việc đổi token hoặc NFT cơ bản có thể được mua ở trên, đó là giá khởi điểm.
- Niftex – Chủ sở hữu NFT tạo các mảnh (phân số) của NFT thành các token có thể thay thế được. NFT cơ bản có thể được phục hồi bằng cách mua lại 100% các mảnh hoặc thông qua điều khoản mua lại đặc biệt.
2. NFT Liquidity Pools
- NFTX – Nhà sưu tập có thể gửi NFT vào NFTX vault và mint một token có thể thay thế (vToken), đại diện cho yêu cầu đối với tài sản ngẫu nhiên từ trong vault hoặc đổi một token cụ thể trong cùng một vault.
- NFT20 – Sàn giao dịch phi tập trung, nơi các cá nhân có thể gửi NFT vào các pool để đổi lấy các token có thể thay thế (ví dụ: 100 USD token Punks) có thể đổi lấy một NFT (ví dụ: CryptoPunk) trong pool.
- Unicly – Phân bộ sưu tập NFT thành uTokens có thể được giao dịch. Bộ sưu tập cụ thể (ví dụ: uPunks) bị lock.
3. Tài sản Yield Bearing NFT
- Charged Particles – Giao thức cho phép người dùng gửi các token có thể thay thế hoặc không thể thay thế vào một NFT. Charged particle (hạt tích điện) NFT có thể được lập trình với yield bearing aTokens.
- Các vị trí LP của Uniswap V3 – Bằng cách cung cấp thanh khoản, các LP nhận được phí dựa trên ba mức cho mỗi pool – 0.05%, 0.30% và 1% – tương ứng với các mức giá khác nhau.
4. Marketplace (thị trường)
Nền tảng phát hành NFT và thị trường hiện đang tạo một trong những loại giao thức NFT lớn nhất và là một trong những cơ hội thị trường rõ ràng hơn đối với mô hình kinh doanh.
Về vấn đề này, các giao thức phát hành NFT và thị trường sẽ cạnh tranh dựa trên các đặc điểm sau:
- Giá trị thương hiệu
- Thanh khoản
- Các tính năng độc đáo (tiêu chuẩn token duy nhất, tiền bản quyền, mức thu phí,…)
- Cung cấp dịch vụ bổ sung (ví dụ: quan hệ đối tác)
Các tính năng độc đáo đang hoạt động như một đề xuất giá trị quan trọng cho nhiều người và công ty NFT. Về lâu dài, marketplace có thể hướng tới việc trở nên gần gũi hơn với mạng xã hội để gắn kết người dùng với nền tảng của họ. Nhưng điều này có thể sẽ là sự đảo ngược của các mạng xã hội như Facebook và Instagram – vốn bắt đầu là mạng xã hội và phát triển thị trường sau đó.
Lớp 7: Trình tổng hợp
Trình tổng hợp có thể có nhiều dạng khác nhau. Một số giao thức tổng hợp cung trong khi những giao thức khác tập trung vào phía cầu (người tiêu dùng). Trong lĩnh vực NFT, chỉ có hai trình tổng hợp chính là OpenSea và Rarible. Cả hai thị trường đều tổng hợp nguồn cung bằng cách tích hợp các hợp đồng thông minh khác nhau và cuối cùng là các blockchains. Vì Rarible chỉ mới tích hợp khả năng mua và bán token (không phải Rarible) gần đây trên nền tảng của mình, OpenSea đã trở thành công cụ tổng hợp thực tế.
Trong khi nhiều người xem OpenSea đơn giản chỉ là một marketplace, nó cũng tổng hợp một lượng đáng kể dữ liệu NFT và siêu dữ liệu – dữ liệu về dữ liệu – có thể truy cập thông qua API của nó và có thể được sử dụng cho các mục đích khác. Cả OpenSea và Rarible tiếp tục tạo ra các nền tảng có mục đích đầy đủ cho các dự án và cá nhân phát hành tài sản không thể thay thế. Khi các nhà tổng hợp cạnh tranh để tăng trưởng, họ sẽ tiếp tục mở rộng việc cung cấp tài sản của mình trên nhiều blockchain.
Layer 8: Front-end và Interface
Các công ty đang cạnh tranh gay gắt với nhau về giao diện người dùng sao cho phù hợp và thân thiện nhất cho người dùng của mình.
Ví dụ: Đối với các bộ sưu tầm và nghệ thuật tiền điện tử, các doanh nhân đã chọn xây dựng các phòng trưng bày hoặc giao diện cho các nhà sưu tập để trưng bày tài sản không thể thay thế của họ. Các ví như Coinbase và Rainbow hoặc các nền tảng như Zapper và Zerion cũng cung cấp giao diện thân thiện để xem danh mục đầu tư NFT.
Các nền tảng phân tích NFT mạnh mẽ hơn như Ngân hàng NFT cung cấp phân tích lợi tức đầu tư, thuế, ước tính giá,… Tuy nhiều nền tảng phân tích tồn tại, nhưng không cung cấp giao diện để xem NFT bao gồm Nonfungible, Cryptoslam và Nansen.
Khi NFT được công nhận rộng rãi hơn, ngay cả các giao thức không phát hành NFT cũng có thể xây dựng giao diện để người dùng xem, chia sẻ và tương tác với NFT.
Ví dụ: Audius, một nền tảng phát trực tuyến âm nhạc phi tập trung đã ra mắt Audius Collectibles nơi các nghệ sĩ có tài khoản cấp bạc – những người nắm giữ hơn 100 token AUDIO có thể giới thiệu NFT trên trang hồ sơ của họ. Loại mô hình này kết hợp token nền tảng gốc và cung cấp một cách khác để các nghệ sĩ hiển thị tác phẩm nghệ thuật, album hoặc bất kỳ nội dung nào mà họ mã hóa.
Tương tự, các ứng dụng như Showtime và Nifty đang xây dựng mạng xã hội để người dùng chia sẻ và tương tác các bộ sưu tập NFT, các nhà sưu tập khác. Việc hiển thị NFT trên hồ sơ hoặc mạng xã hội có thể sẽ trở nên phổ biến trên các nền tảng. Các nền tảng như RabbitHole đang phát hành phần thưởng (dưới dạng token và NFT tiềm năng) cho người dùng sử dụng các ứng dụng như OpenSea và Uniswap.
Tổng kết
Trong 12 tháng qua, bối cảnh NFT đã phát triển từ một hệ sinh thái nhỏ với doanh số vài trăm triệu thành một hệ sinh thái đa hướng, nơi các dự án riêng lẻ như Axie Infinity đã vượt qua hơn $1B doanh số bán hàng. OpenSea đã tạo điều kiện cho doanh số bán hàng đạt $24 triệu trong cả năm 2020 và đến tháng 8 năm 2021 đã vượt qua con số $1B. Không giống như hệ sinh thái DeFi, các NFT rất thu hút sự chú ý của người dùng.
Biên tập và tổng hợp – Bitcoincuatoi
—
Theo dõi Facebook và Telegram Bitcoincuatoi để cập nhật những thông tin về tiền mã hóa!
Nhóm thảo luận: Facebook Group | Telegram Group
* Thông tin trong bài viết chỉ mang mục tiêu chia sẻ và cung cấp kiến thức, không phải là lời khuyên. “Do your own research!” Hãy tự nghiên cứu trước khi đưa ra quyết định đầu tư.
