Phí gas cao và thời gian giao dịch chậm là một trong những nguyên nhân khiến người dùng Ethereum cảm thấy khó chịu với blockchain này, đặc biệt kể từ khi Ethereum trở thành nền tảng hợp đồng thông minh hàng đầu. Dù như vậy, Ethereum vẫn đang xử lý khoảng 1.19 triệu giao dịch mỗi ngày kể từ tháng 1/2022.
Tuy nhiên, những lo ngại của người dùng vẫn không thể bỏ qua nếu Ethereum muốn duy trì vị trí số 1 của mình, đặc biệt khi đã có sự xuất hiện của các blockchain nhanh hơn như Solana, BSC, Fantom và nhiều hơn nữa.
Và giải pháp tốt nhất cho vấn đề mở rộng của Ethereum chắc chắn là công nghệ Rollup Layer 2, đã được phát triển kể từ năm 2017.
Layer-2 Rollups là gì?
Bản cập nhật Layer 2 là các giải pháp mở rộng chủ yếu được sử dụng trong hệ sinh thái Ethereum, với việc thuê ngoài việc thực hiện các giao dịch bên ngoài blockchain chính, nhưng giữ lại một số dữ liệu cho mỗi giao dịch on-chain (trên chuỗi). Điều này cho phép các giao dịch đều có cùng một mô hình bảo mật với mạng chính Ethereum trong khi được xử lý ở một Layer riêng biệt. Việc này ngăn chặn tắc nghẽn mạng và thời gian xác nhận nhanh hơn.
Rollups không phải là giải pháp plug-and-play (là giải pháp người dùng không cần phải cài đặt trình điều khiển cho thiết bị). Chúng yêu cầu nhiều kỹ thuật và ma sát hơn do cần phải bắc cầu từ L1 sang L2 và ngược lại. May mắn thay các dự án Rollup đã thực hiện một số đột phá trong năm ngoái nhằm cải thiện đáng kể trải nghiệm người dùng, hiệu quả và các tính năng khác.
Có hai loại bản cập nhật, mỗi loại có đặc tính thiết kế và bảo mật riêng.
Optimistic Rollups
Optimistic Rollups không tiến hành tính toán giao dịch theo mặc định; Do đó, nó có thể mở rộng Ethereum tốt hơn theo hệ số 10-100x. Hơn nữa, Optimistic Rollups có thể xử lý các smart contract (hợp đồng thông minh) phức tạp. Điều này có độ tương phản với các bản cập nhật zero-knowledge (ZK) – chủ yếu chạy các giao dịch đơn giản. Tuy nhiên, thời gian withdraw (rút token) của Optimistic Rollups dài hơn đáng kể so với ZK do các thử thách phòng chống gian lận.
Zero-Knowledge Rollups
ZK-Rollups Truyền các lô giao dịch từ Layer 1 đến Layer 2 và tạo một bằng chứng hợp lệ cho mỗi lô. Điều này làm giảm kích thước dữ liệu của các giao dịch đáng kể, từ đó, lần lượt làm giảm phí gas và rút ngắn thời gian xác nhận. Không giống như các bản cập nhật Optimistic, ZK-Rollups không yêu cầu các thử thách gian lận vì validity proof đã được xác minh, cho phép việc withdraw diễn ra nhanh hơn.
Một Rollup ZK thường bao gồm hai Merkle trees được lưu trữ trên một hợp đồng thông minh. Một Merkle lưu trữ các tài khoản, trong khi Merkle còn lại sẽ giữ sự cân bằng cho tất cả số dư. Tất cả các dữ liệu khác mà ZK-Rollup sử dụng đều được lưu trữ on-chain.
* Merkle trees: một cấu trúc toán học quan trọng giúp các blockchains tránh được data giả trên các hồ sơ on-chain của nó.
Các dự án Rollups Layer-2 hàng đầu
Polygon
Polygon là một nền tảng Layer-2 được xem là “Internet blockchain của Ethereum”, cung cấp không chỉ một giải pháp mở rộng mà còn là một framework (khuông) có khả năng tương tác với các giao thức Layer 2 khác.
Không giống như hầu hết các rollups khác, Polygon có token riêng, gọi là MATIC, được sử dụng thay cho ETH để chi trả phí gas. Điều này cung cấp cho Polygon một lợi thế so với các giải pháp Layer 2 khác về Ethereum, vì người dùng không nhất thiết phải chịu chi phí chuyển token Ethereum vào Mainnet Polygon ban đầu. Người dùng chỉ có thể mua MATIC và sử dụng nó để mua các token khác trên các sàn DEX (sàn giao dịch phi tập trung) có hỗ trợ mạng Polygon.
Sử dụng Polygon dApps sẽ cho phép người dùng thực hiện giao dịch, cung cấp thanh khoản hoặc đưa ra các khoản vay chỉ với một phần chi phí của Ethereum Mainnet.
Hướng dẫn sử dụng mạng Polygon:
B1: Tải ví Metamask và thêm Polygon Mainnet. Nhấp vào biểu tượng Metamask trên trình duyệt của bạn, sau đó bấm Ethereum Mainnet → Thêm mạng.
B2: Dán các cụm từ sau vào các trường hợp tương ứng:
- Name Network (tên mạng): Polygon Mainnet
- New URL RPC: https://rpc-mainnet.maticvigil.com/
- Chain ID: 137
- Symbol (tùy chọn): URL MATICBlock
- URL (Tùy chọn): https://explorer.matic.network/
B3: Bạn có thể chuyển token ERC-20 dựa trên Ethereum sang Polygon thông qua Bridge; Hoặc, nếu bạn muốn tiết kiệm chi phí, bạn chỉ cần mua MATIC từ sàn DEX như Binance và chuyển nó vào ví của bạn. Lưu ý rằng bạn cần một lượng MATIC khác làm phí để tiến hành giao dịch trên mạng Polygon.
Bây giờ bạn có MATIC trong ví của mình, bạn có thể sử dụng bất kì dApp nào hỗ trợ Polygon và tận hưởng các khoản phí thấp và xác nhận nhanh.
Các giao thức Rollups đáng chú ý hiện chỉ trên Polygon là ZKSync, ZKSwap và L2 DEX ZigZag.
Arbitrum
Arbitrum là một giải pháp mở rộng Ethereum dựa trên các bản cập nhật Optimistic. Nó cho phép các messages (thông tin) vượt qua các hợp đồng thông minh từ mạng chính đến chain lớp thứ hai của Arbitrum – phần lớn công việc sẽ được thực hiện trong chain này. Kết quả của giao dịch cuối cùng được ghi lại trên mạng chính. Điều này giúp tăng cường tốc độ và hiệu quả của các giao dịch Ethereum.
Hướng dẫn sử dụng Rollups Arbitrum:
Để trao đổi token bằng Arbitrum, người dùng cần một ví Web3 như Metamask để kết nối với các ứng dụng web của chúng. Bạn hãy thực hiện theo các bước dưới đây:
B1: Đầu tiên, tải Metamask và thêm Artribum mainnet. Chỉ cần click vào biểu tượng MetaMask trên trình duyệt của bạn, sau đó click vào Ethereum Mainnet → Thêm mạng.
B2: Dán các cụm từ sau vào các trường tương ứng của chúng:
- Network Name: Arbitrum mainnet
- RPC: https://arb1.arbitrum.io/rpc
- Chain ID: 42161
- Currency Symbol (biểu tượng tiền tệ): ETH
- Block Explorer URL: https://arbiscan.io
Chuyển token ERC- 20 đến mạng Arbitrum thông qua Bridge. Lưu ý rằng bất kỳ token Ethereum nào cũng tương thích với Arbitrum. Tuy nhiên, bạn cần phải có một lượng ETH đủ để trả phí gas. Khi bạn đã chuyển các token đã chọn từ Ethereum qua Arbitrum, giờ đây bạn có thể thưởng thức giao dịch chúng tại các khoản phí thấp hơn đáng kể tại bất kỳ DEX nào dựa trên Arbitrum, chẳng hạn như AnySwap hoặc 1inch. Lưu ý rằng bạn cần chọn mạng Arbitrum khi sử dụng bất kỳ sàn giao dịch nào.
Optimism
Optimism là một trong những công nghệ Rollups Optimistic hàng đầu, có một Layer network được thiết kế để mở rộng hợp đồng thông minh trong khi có sự bảo mật từ Ethereum. Hơn nữa, nó cũng được UNISWAP V3 – DEX hàng đầu trên Ethereum hỗ trợ. Lưu ý rằng bạn cần metamask để sử dụng mạng lạc quan.
Hướng dẫn sử dụng Optimism:
B1: Đi đến https://gateway.optimism.io/ và chọn Metamask. Ví của bạn sau đó sẽ nhắc bạn kết nối.
B2: Sử dụng cổng được cung cấp để chuyển các token dựa trên Ethereum mà bạn muốn giao dịch trên Optimism Mainnet. Lưu ý rằng bạn phải có đủ ETH để trả phí gas.
B3: Để bắt đầu giao dịch token của bạn, hãy đến https://app.uniswap.org và chọn Optimism thay vì Ethereum. Bây giờ bạn có thể trao đổi bất kỳ token nào như bình thường, nhưng xác nhận gần như ngay lập tức và phí cực kỳ thấp.
Loopring
Loopring là một DEX Layer-2 Ethereum dựa trên công nghệ ZK-Rollup sẽ sao chép giao diện trực quan của Order Book (sổ lệnh), nhưng do các AMM (Automated Market Maker – nhà tạo lập thị trường tự động) thiết lập. Điều này cho phép người dùng tận hưởng giao dịch hiệu suất cao với chi phí thấp. Loopring cũng cho phép bạn gửi ETH và các token ERC-20 khác vào bất kỳ địa chỉ Ethereum nào trong mạng Loopring
Hướng dẫn sử dụng Loopring:
B1: Truy cập https://app.lopring.io/ và click vào “Download Loopring Wallet”. Sau đó, màn hình sẽ chuyển hướng đến trang DEX.
B2: Liên kết với ví MetaMask của bạn, hãy chắc chắn là bạn đã chỉnh Ethereum Mainnet.
B3: Chuyển token đã chọn để phân nhóm mạng lớp hai của Loopring. Bạn sẽ trả một khoản phí gas bằng ETH. Khi bạn chuyển tài sản đã chọn của mình, chúng có thể được sử dụng Loopring miễn là bạn muốn. Kể từ khi Bropring có bản địa của riêng Dex, bạn có thể trao đổi các token dựa trên ETH và Ethereum trong Layer của nó một cách liền mạch bằng cách hướng đến tab “Trade”.
StarkEx
StarkEx là một giao thức mở rộng ZK-Rollup được phát triển bởi Starkware vào năm 2020. StarkEx ra đời nhằm mục đích cung cấp DEX non-custodial (người dùng tự sở hữu tài khoản của mình) có khả năng tạo ra các giao dịch swap token với mức phí phí thấp nhưng thanh khoản cao. Giao thức không chỉ hỗ trợ token ERC-20 mà còn cả token ERC-721, cho phép các NFT Marketplace như Immutable X có thể chạy trên Layer-2.
Vì sao nên sử dụng Layer-2
Trừ khi bạn ít khi thực hiện giao dịch tiền mã hóa hoặc chỉ giao dịch với số tiền cực kỳ lớn và $200 phí gas không là gì so với bạn, thị bạn sẽ không cần dùng đến các bản cập nhật Layer-2.
Nếu không, Bitcoincuatoi nghĩ rằng việc sử dụng các giải phảp Layer-2 cho hầu hết các hoạt động Ethereum không chỉ giúp bạn giảm chi phí trong việc swap token mà còn trong việc thực hiện các hoạt động DeFi (tài chính phi tập trung) hoặc các NFT (non-fungible token).
Lời kết
Mặc dù Vitalik Buterin cho rằng công nghệ Rollups vẫn còn mới, và cần nhiều thời gian hơn nữa để giúp L2 ổn định hơn nữa. Nhưng với bản cập nhật hiện tại, Ethereum đã phẩn nào làm giảm được áp lực tắc nghẽn mạng cũng như phí gas cao của mình.
Biên tập và tổng hợp – Bitcoincuatoi
—
* Thông tin trong bài viết chỉ mang mục tiêu chia sẻ và cung cấp kiến thức, không phải là lời khuyên tài chính. “Do your own research!” Hãy tự nghiên cứu trước khi đưa ra quyết định đầu tư.
