Khi ngày càng có nhiều người quan tâm đến những đổi mới tài chính hấp dẫn do DeFi thực hiện, thì đồng nghĩa có những kẻ lừa đảo đang tìm ra nhiều cách hơn để lợi dụng chúng.
DeFi là một không gian đặc biệt không thể bỏ qua. Thông thường, không có bất kỳ cách nào tốt để thu hồi vốn hoặc chịu trách nhiệm với các tác nhân nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu bạn biết những điều thiết thì có thể giảm khả năng bị những kẻ lừa đảo lợi dụng bạn.
Giới thiệu
Tài chính phi tập trung (DeFi) càng ngày càng nhiều sự nâng cấp đổi mới. Các dự án DeFi mới đang ra mắt từng phút một. Rất khó để bạn theo kịp, chứ đừng nói đến việc DYOR (Do Your Own Research).
Chúng ta thường nói về cách các blockchains permissionless (blockchain không cần cấp phép hay blockchain mở) – về cơ bản đây là cách nói hoa mỹ hơn rằng chúng đã được “ra mắt” rồi. Không cần ai cho phép mới được sử dụng, phát triển hay khởi chạy các dự án trên blockchain này. Mặc dù giá trị này vẫn có những điểm có lợi đối với tiền điện tử như Bitcoin, nhưng nó cũng có những mặt tiêu cực.
Bất kỳ ai cũng có thể khởi chạy các dự án lừa đảo hoặc gây hiểu lầm, và không có gì có thể chặn điều này lại. Nhưng về mặt kỹ thuật, không phải là không thể. Với tư cách là một thành viên trong cộng đồng, bạn có thể giúp nhau xác định một số khuôn mẫu chung giúp phân biệt những đổi mới hợp pháp trong những mẫu sai lệch.
Vì vậy, bạn nên đề phòng những gì?
Mục đích của dự án này là gì?
Đây có vẻ như là một câu hỏi hiển nhiên, đặc biệt nếu bạn là người mới sử dụng không gian DeFi.
Tuy nhiên, phần lớn tài sản tiền điện tử không mang lại điều gì mới mẻ. Chắc chắn, có sự đổi mới cực kỳ thú vị – đó là lý do tại sao tất cả chúng ta đều ở đây! Nhưng nhiều dự án mới chỉ cố gắng thu hút sự chú ý trên DeFi mà không hề cố gắng đổi mới.
Vì vậy, một điều bạn có thể hỏi là – dự án này có cố gắng làm điều gì đó mới và sáng tạo không? Họ có đang cố gắng đóng góp vào nền kinh tế kỹ thuật số mới với dự án của họ không? Nó khác với các đối thủ cạnh tranh như thế nào? Có một đề xuất giá trị duy nhất ở đây không?
Đây là những câu hỏi rất đơn giản, thông thường. Tuy nhiên, bằng cách hỏi họ, bạn đã có thể loại bỏ một phần tốt các chiêu trò scam (lừa đảo).
Hoạt động phát triển
Một điều khác bạn có thể xem là hoạt động của nhà phát triển. DeFi kết hợp chặt chẽ với các đặc tính của open-source (mã nguồn mở).
Vì vậy, nếu bạn biết một chút về code, bạn có thể tiếp tục và tự mình xem code đó. Tuy nhiên, điều tuyệt vời về open-source là nếu có đủ sự quan tâm đến dự án, những người khác chắc chắn sẽ làm được. Điều này có thể phát hiện ra nếu dự án có ý đồ xấu.
Ngoài ra, bạn cũng có thể xem hoạt động phát triển. Các nhà phát triển có liên tục gửi code mới không? Mặc dù số liệu này có thể được đánh giá cao, nhưng nó vẫn có thể là một phong vũ biểu tốt để tìm hiểu xem liệu các nhà phát triển có thật hay họ chỉ muốn kiếm tiền nhanh chóng.
Kiểm tra hợp đồng thông minh
Một thứ gì đó được sử dụng nhiều với các hợp đồng thông minh và DeFi đang kiểm tra. Audit (kiểm toán) phải đảm bảo rằng code được bảo mật. Mặc dù chúng là một phần thiết yếu của quá trình phát triển hợp đồng thông minh, nhưng nhiều nhà phát triển triển khai code của họ mà không có bất kỳ cuộc kiểm tra nào. Điều này có thể làm tăng đáng kể rủi ro khi sử dụng các hợp đồng này.
Một điều cần lưu ý ở đây là kiểm toán rất tốn kém. Các dự án hợp pháp thường sẽ có thể trả tiền cho các cuộc kiểm toán, nhưng các dự án lừa đảo sẽ không bận tâm đến nó.
Vì vậy, có nghĩa là nếu một dự án đã được kiểm toán, nó hoàn toàn an toàn để sử dụng? Không. Kiểm toán là cần thiết, nhưng không có kiểm toán nào có nghĩa là an toàn toàn bộ. Luôn nhận thức được những rủi ro khi gửi tiền của bạn vào một hợp đồng thông minh.
Những người sáng lập là những người vô danh?
Thế giới tiền điện tử nằm sâu trong quyền tự do ẩn danh (và bút danh) mà Internet có thể cung cấp. Sau tất cả, chúng ta có thể sẽ không bao giờ biết danh tính của Satoshi Nakamoto – người (hoặc nhóm của ông) đã tạo ra tiền điện tử đầu tiên.
Tuy nhiên, các team với những người sáng lập ẩn danh vẫn tiềm ẩn thêm rủi ro mà bạn cần xem xét. Nếu họ trở thành kẻ lừa đảo, rất có thể họ không thể chịu trách nhiệm. Trong khi các công cụ phân tích trên chuỗi ngày càng trở nên tinh vi hơn, thì vẫn khác nếu những người sáng lập có danh tiếng bị đe dọa gắn liền với danh tính trong thế giới thực của họ.
Lưu ý rằng không phải tất cả các dự án được dẫn dắt bởi các nhóm ẩn danh đều là lừa đảo. Chắc chắn có rất nhiều ví dụ về các dự án hợp pháp với các nhóm ẩn danh ngoài kia. Tuy nhiên, bạn nên xem xét các tác động của việc ẩn danh nhóm khi đánh giá các dự án.
Vì vậy, tóm lại, các dự án có người sáng lập ẩn danh là xấu? Không. Các dự án có người sáng lập ẩn danh khó bị quy trách nhiệm hơn về hành vi ác ý? Đúng.
Các token sẽ được phân phát như thế nào?
Tokenomics (mô hình kinh tế học của token) là một khía cạnh quan trọng cần xem xét khi nghiên cứu một dự án DeFi. Một trong những cách mà kẻ lừa đảo có thể kiếm tiền là tăng giá token trong khi có một lượng lớn nắm giữ và sau đó bán phá giá trên thị trường.
Điều gì xảy ra nếu giả sử 40-50-60% nguồn cung đang lưu thông được bán trên thị trường mở? Giá token giảm xuống, mất gần như tất cả giá trị của nó. Mặc dù việc phân bổ đáng kể cho người sáng lập không được một số người coi là lá cờ đỏ, nhưng nó có thể dẫn đến các vấn đề.
Ngoài việc phân bổ, bạn cần xem xét cách phân phối các token. Nó có được thực hiện thông qua một đợt bán trước độc quyền, chỉ dành cho những người trong cuộc nhận được nhiều ưu đãi sau đó quảng cáo dự án trên phương tiện truyền thông xã hội không? Nó có phải là một đợt chào bán tiền xu ban đầu (ICO) không? Họ có đang thực hiện Cung cấp trao đổi ban đầu (IEO) trong đó một sàn giao dịch tiền điện tử đang đặt uy tín của họ vào tình thế không? Họ có đang phân phối token thông qua một đợt airdrop có khả năng gây ra nhiều áp lực bán không?
Các mô hình phân phối token có rất nhiều sắc thái cần xem xét. Trong nhiều trường hợp, rất khó để biết được thông tin này, bản thân nó có thể là một dấu hiệu đỏ. Tuy nhiên, nếu bạn muốn biết tổng thể về dự án, đây là thông tin hoàn toàn cần thiết.
Exit scam là như thế nào?
Nuôi lợi nhuận (hoặc khai thác thanh khoản) là một cách mới để khởi chạy token DeFi. Nhiều dự án DeFi mới sử dụng phương pháp phân phối này vì nó có thể tạo ra một số số liệu phân phối thuận lợi cho dự án. Ý tưởng là người dùng lock tiền của họ vào các hợp đồng thông minh và đổi lại nhận được một phần của các token mới được đúc.
Bạn có thể thấy điều này sẽ dẫn đến vấn đề nào? Một số dự án sẽ hoàn toàn lấy tiền trong pool thanh khoản. Một số sẽ sử dụng các phương pháp phức tạp hơn hoặc có một kho tiền khổng lồ.
Ngoài ra, các altcoin mới thường được liệt kê trên các nhà tạo lập thị trường tự động (AMM) như Uniswap hoặc Sushiswap trước tiên. Nếu nhóm dự án đang cung cấp một phần thanh khoản tốt cho cặp thị trường trên AMM, họ cũng có thể loại bỏ nó và bán các token trên thị trường. Điều này thường dẫn đến giá token về cơ bản bằng không. Vì về cơ bản không còn một thị trường nào để bán, điều này thường được gọi là rug pull (kéo thảm)
Lời kết
Cho dù bạn muốn tham gia vào miền Tây hoang dã của yield farm hay chỉ đơn giản là sử dụng các giao thức phi tập trung để trao đổi và giao dịch, thì có rất nhiều chiêu trò lừa đảo trên DeFi. Hy vọng rằng những hướng dẫn chung này có thể giúp bạn phát hiện các dự án độc hại và những kẻ xấu một cách tốt hơn.
Bạn vẫn có câu hỏi về thị trường DeFi và thoát khỏi các trò scam? Hãy xem nền tảng Hỏi và Đáp của Ask Academy, nơi cộng đồng Binance sẽ trả lời các câu hỏi của bạn.
Disclaimer: Bài viết này nhằm cung cấp những điều cơ bản để giúp bảo vệ người dùng và nhà đầu tư DeFi. Đây không phải là lời khuyên tài chính và không chịu trách nhiệm về các quyết định đầu tư của bạn.
Nguồn: Binance Academy
—
Theo dõi Facebook và Telegram Bitcoincuatoi để cập nhật những thông tin về tiền mã hóa!
Nhóm thảo luận: Facebook Group | Telegram Group
*Thông tin trong bài viết chỉ mang mục đích chia sẻ và cung cấp kiến thức, không phải là lời khuyên đầu tư. “Do your own research!” Hãy tự nghiên cứu trước khi đưa ra quyết định đầu tư.
